Đặc điểm của mụn nội tiết

*Hormonal Acne (n): Ác mộng. Ảnh: Pinterest*

Mụn nội tiết hay xuất hiện ở đâu và khi nào?

Mụn nội tiết (hormonal acne) là loại mụn trứng cá hình thành do sự thay đổi nội tiết tố trong cơ thể. Mụn nội tiết thường xuất hiện ở vùng dưới hàm, cằm, vùng chữ V và lưng. Mụn nội tiết có thể xuất hiện ở cả nam và nữ, nhưng phổ biến hơn ở nữ giới; thường xuất hiện trong giai đoạn dậy thì và kéo dài nếu không điều trị dứt điểm.

Ước tính có khoảng 50% phụ nữ từ 20 - 29 tuổi bị mụn nội tiết trên toàn thế giới.

Mụn nội tiết có thể có nhiều dạng khác nhau, bao gồm:

Mụn đầu đen: Mụn đầu đen là loại mụn phổ biến nhất. Mụn đầu đen hình thành khi lỗ chân lông bị tắc nghẽn bởi dầu và tế bào chết. Mụn đầu đen có màu đen do tiếp xúc với không khí.
Mụn đầu trắng: Mụn đầu trắng là loại mụn tương tự như mụn đầu đen, nhưng không tiếp xúc với không khí nên có màu trắng.
Mụn sẩn: Mụn sẩn là loại mụn có kích thước nhỏ, sưng đỏ và gây đau. Mụn sẩn thường xuất hiện khi lỗ chân lông bị tắc nghẽn bởi dầu, tế bào chết và vi khuẩn.
Mụn mủ: Mụn mủ là loại mụn có kích thước lớn hơn mụn sẩn, sưng đỏ và chứa mủ. Mụn mủ thường xuất hiện khi lỗ chân lông bị viêm nhiễm.
Mụn nang: Mụn nang là loại mụn nghiêm trọng nhất. Mụn nang thường xuất hiện ở vùng dưới hàm, cằm và lưng. Mụn nang có kích thước lớn, sưng đỏ, gây đau và có thể để lại sẹo sau khi lành.

*Mụn là nỗi tự ti của hầu như tất cả chúng ta. Ảnh: Pinterest*

Mụn nội tiết thường có xu hướng dai dẳng và khó điều trị hơn mụn trứng cá thông thường. Nguyên nhân là do mụn nội tiết thường hình thành sâu dưới da, do đó các sản phẩm chăm sóc da thông thường không thể tác động đến chúng.

Mụn nội tiết do dậy thì sẽ tập trung ở vùng chữ T (trán, mũi, cằm). Nếu đã qua giai đoạn này mà vẫn mọc mụn nội tiết, tụi nó sẽ mọc ở phần dưới của khuôn mặt (2 bên má và vùng da quanh xương hàm).

Nguyên nhân dẫn đến tình trạng mụn nội tiết

Nổi mụn do nội tiết tố thay đổi

“Nội tiết tố” là một khái niệm rộng lớn bao gồm cả: vấn đề về kinh nguyệt, sự phát triển của cơ thể qua các giai đoạn, quá trình mang thai, lối sống, tâm lý, việc sử dụng thuốc,… Chính vì vậy khi nói “nổi mụn nội tiết” chính là nói nguyên nhân sâu xa và bao quát nhất của vấn đề mụn nội tiết là do sự thay đổi của các hormone (nội tiết tố) trong cơ thể.

*Mụn cằm, mụn quanh xương hàm. Ảnh: Pinterest*

Có rất nhiều kiểu thay đổi hormone và rất nhiều tác nhân làm thay đổi, dưới đây sẽ là một số kiểu nổi bật mà 3x5 mách bạn.

Nổi mụn do mãn kinh

Mãn kinh là giai đoạn mà phụ nữ ngừng sản xuất estrogen và progesterone. Sự thay đổi hormone này có thể dẫn đến nhiều vấn đề sức khỏe, trong đó có nổi mụn nội tiết.

Nguyên nhân

Estrogen và progesterone là hai loại hormone quan trọng có ảnh hưởng đến tuyến bã nhờn, tuyến sản xuất dầu trên da. Estrogen có tác dụng ức chế tuyến bã nhờn, trong khi progesterone có tác dụng kích thích tuyến bã nhờn.

Trong thời kỳ mãn kinh, nồng độ estrogen giảm xuống, trong khi nồng độ progesterone có thể tăng lên hoặc giảm xuống. Sự thay đổi này có thể khiến tuyến bã nhờn sản xuất nhiều dầu hơn bình thường. Dầu thừa này có thể tích tụ trong lỗ chân lông, tạo điều kiện cho vi khuẩn phát triển và gây mụn nội tiết.

Ngoài ra, mãn kinh cũng có thể gây ra một số thay đổi khác ở da, chẳng hạn như da khô, da nhạy cảm và da dễ bị kích ứng. Những thay đổi này cũng có thể góp phần gây ra mụn nội tiết.

*Mụn lưng cũng là một dạng của mụn nội tiết. Ảnh: Pinterest*

Ngoài ra, phụ nữ thường dùng “liệu pháp thay thế hormone (HRT)” để giảm bớt những triệu chứng, tình trạng khó chịu của giai đoạn mãn kinh - liệu pháp này cũng có thể gây ra mụn trứng cá ở phụ nữ mãn kinh. HRT sử dụng một số dòng hormone protein để thay thế estrogen và progesterone mà cơ thể mất đi. Một số dòng hormone protein trong HRT có thể khiến lỗ chân lông giãn rộng, tạo điều kiện cho cặn bẩn và vi khuẩn “xâm lăng”, tạo thành mụn nội tiết/ trứng cá.

Mụn nội tiết do mang thai

Mụn nội tiết do mang thai là một vấn đề phổ biến ảnh hưởng đến khoảng 50% phụ nữ mang thai. Mụn nội tiết do mang thai thường xuất hiện ở vùng dưới hàm, cằm, vùng chữ V và lưng. Mụn nội tiết do mang thai có thể có nhiều dạng khác nhau, bao gồm mụn đầu đen, mụn đầu trắng, mụn sẩn, mụn mủ và mụn nang.

*Đa số phụ nữ đều từng bị mụn nội tiết. Ảnh: Pinterest*

Nguyên nhân

Trong thời kỳ mang thai, nồng độ hormone estrogen và progesterone trong cơ thể tăng cao. Estrogen và progesterone đều có thể kích thích tuyến bã nhờn sản xuất nhiều dầu hơn bình thường. Dầu thừa này có thể tích tụ trong lỗ chân lông, tạo điều kiện cho vi khuẩn phát triển và gây mụn.
Androgen là một loại hormone có thể kích thích tuyến bã nhờn sản xuất nhiều dầu hơn bình thường. Trong thời kỳ mãn kinh, nồng độ androgen có thể tăng lên, dẫn đến sản xuất nhiều dầu thừa hơn.

*Mọc mụn cho thai kỳ là chuyện bình thường. Ảnh: Pinterest*

Triệu chứng

Mụn nội tiết do mang thai thường xuất hiện vào khoảng tuần thứ 12 của thai kỳ. Mụn thường bùng phát trong 3 tháng đầu và 3 tháng cuối của thai kỳ. Mụn nội tiết do mang thai thường tự biến mất sau khi sinh.

Mụn nội tiết bắt nguồn từ bệnh tiềm ẩn

Trong một số trường hợp, mụn nội tiết có thể bắt nguồn từ một bệnh tiềm ẩn, chẳng hạn như:

Buồng trứng đa nang (PCOS): PCOS là một bệnh lý nội tiết phổ biến ở phụ nữ, gây ra các triệu chứng như kinh nguyệt không đều, rậm lông, mụn trứng cá.

Buồng trứng đa nang là một bệnh lý nội tiết gây ra bởi sự mất cân bằng hormone trong cơ thể, đặc biệt là sự tăng cao của hormone androgen. Androgen là một loại hormone có thể kích thích tuyến bã nhờn sản xuất nhiều dầu hơn bình thường, dẫn đến mụn trứng cá.

Vì vậy, buồng trứng đa nang có thể là một nguyên nhân gây ra mụn nội tiết. Theo một nghiên cứu, khoảng 70% phụ nữ bị buồng trứng đa nang bị mụn trứng cá.

*Buồng trứng đa NANG chứ không phải đa năng nha bạn yêu. Ảnh: Pinterest*

Hội chứng Cushing: Hội chứng Cushing là một bệnh lý hiếm gặp, gây ra bởi sự dư thừa hormone cortisol.

Cortisol là một loại hormone do tuyến thượng thận sản xuất, có vai trò quan trọng trong nhiều chức năng của cơ thể, bao gồm điều hòa trao đổi chất, miễn dịch và điều hòa căng thẳng.

Ngoài ra cortisol còn có tác dụng kích thích tuyến bã nhờn sản xuất nhiều dầu hơn bình thường, dẫn đến mụn trứng cá. Vì vậy, hội chứng Cushing có thể là một nguyên nhân tiềm năng gây ra mụn nội tiết.

*Hội chứng Cushing sẽ gây ra những thay đổi về làn da và ngoại hình (Ảnh: Instagram @sally_hewett)*

Bệnh tuyến giáp: Bệnh tuyến giáp là một bệnh lý ảnh hưởng đến tuyến giáp, một tuyến sản xuất hormone kiểm soát nhiều chức năng trong cơ thể, bao gồm chu kỳ kinh nguyệt và sản xuất dầu.

Tuyến giáp sản xuất hormone thyroxine và triiodothyronine, có vai trò quan trọng trong nhiều chức năng của cơ thể, bao gồm trao đổi chất, tăng trưởng và phát triển.

Hormone thyroxine và triiodothyronine có thể kích thích tuyến bã nhờn sản xuất nhiều dầu hơn bình thường, dẫn đến mụn trứng cá. Vì vậy, bệnh tuyến giáp có thể là một nguyên nhân gây ra mụn nội tiết.

*Tuyến giáp (ở cổ) là nơi rất quan trọng. Ảnh: Pinterest*

Từ A-Z về cách điều trị mụn nội tiết, lấy lại làn da khỏe mạnh

Phương pháp điều trị mụn nội tiết tự nhiên

Trà xanh: Trà xanh có chứa các chất chống oxy hóa có thể giúp giảm sản xuất dầu thừa và kháng khuẩn. Bạn có thể uống trà xanh hoặc thoa nước, tinh dầu trà xanh đã pha loãng lên da.

Giấm táo: Giấm táo có tính acid giúp tẩy da chết và giảm dầu thừa, tính kháng khuẩn và chống viêm nên có thể hỗ trợ quá trình điều trị mụn nội tiết (dù chưa thực sự được bác sỹ và khoa học khuyến khích hay xác thực). Lưu ý phải pha loãng giấm táo trước khi bôi lên da hoặc uống giấm táo pha loãng với nước.

*Giấm táo đã rất nổi tiếng trong việc hỗ trợ điều trị mụn. Ảnh: Pinterest*

Lô hội: Lô hội có đặc tính kháng khuẩn và làm dịu da. Bạn có thể thoa gel lô hội lên da.

Lưu ý khi điều trị mụn nội tiết tự nhiên

Trước khi áp dụng bất kỳ phương pháp điều trị mụn nội tiết tự nhiên nào, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ da liễu để đảm bảo an toàn và hiệu quả.

Cách điều trị mụn nội tiết bằng thuốc

*Thuốc tránh thai hằng ngày của nữ giới ảnh hưởng lên tình trạng mụn rất nhiều. Ảnh: Pinterest*

Thuốc kháng sinh: Thuốc kháng sinh có tác dụng tiêu diệt vi khuẩn gây mụn. Thuốc kháng sinh có thể được sử dụng dưới dạng kem bôi, viên uống hoặc thuốc tiêm.
Thuốc kháng androgen: Thuốc kháng androgen có tác dụng ngăn chặn tác dụng của androgen, một loại hormone có thể kích thích sản xuất dầu thừa. Thuốc kháng androgen có thể được sử dụng dưới dạng viên uống hoặc thuốc tiêm.
Thuốc tránh thai: Thuốc tránh thai được “tương truyền” là có tác dụng cân bằng nồng độ hormone trong cơ thể, từ đó giúp giảm sản xuất dầu thừa và cải thiện tình trạng mụn. Tuy nhiên không phải với ai cũng có tác dụng!
Thuốc isotretinoin: Thuốc isotretinoin là một loại thuốc mạnh có tác dụng giảm sản xuất dầu thừa và tiêu diệt vi khuẩn gây mụn. Thuốc isotretinoin chỉ được sử dụng trong trường hợp mụn nặng hoặc không đáp ứng với các phương pháp điều trị khác

*Các loại thuốc ảnh hưởng rất nhiều đến tình trạng mụn của cơ thể. Ảnh: Pinterest*

Lựa chọn thuốc điều trị mụn nội tiết

Tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng của mụn và nguyên nhân gây mụn, bác sĩ sẽ chỉ định loại thuốc điều trị mụn nội tiết phù hợp. Nếu mụn nhẹ, bác sĩ có thể kê đơn thuốc kháng sinh bôi hoặc viên uống. Nếu mụn nặng hơn, bác sĩ có thể kê đơn thuốc kháng androgen, thuốc tránh thai hoặc thuốc isotretinoin.

Bác sĩ sẽ chỉ định liều lượng và cách dùng thuốc điều trị mụn nội tiết phù hợp với từng trường hợp. Hãy tuân thủ theo chỉ định của bác sĩ để đảm bảo an toàn và hiệu quả của thuốc và TUYỆT ĐỐI KHÔNG ĐƯỢC TỰ Ý SỬ DỤNG THUỐC ĐỂ TRỊ MỤN.

Tác dụng phụ của thuốc điều trị mụn nội tiết

Tất cả các loại thuốc điều trị mụn nội tiết đều có thể gây ra một số tác dụng phụ, chẳng hạn như:

Khô da: Thuốc có thể khiến da bị khô, bong tróc, ngứa hoặc kích ứng.
Nổi mụn: Thuốc có thể khiến mụn trở nên trầm trọng hơn ở giai đoạn đầu điều trị (một số loại thuốc đẩy cồi mụn lên trên lớp biểu bì).
Đau đầu: Thuốc có thể gây đau đầu, chóng mặt hoặc mệt mỏi.
Rụng tóc: Thuốc có thể gây rụng tóc tạm thời.
Thay đổi tâm trạng: Thuốc có thể gây thay đổi tâm trạng, chẳng hạn như trầm cảm hoặc lo lắng.

*Thuốc trị mụn có thể gây khô da "dữ dội". Ảnh: Pinterest*

Sử dụng công nghệ cao để điều trị mụn nội tiết

Ngoài các phương pháp điều trị mụn nội tiết truyền thống như thuốc và chăm sóc da, hiện nay có một số công nghệ cao cũng có thể được sử dụng để điều trị mụn nội tiết, bao gồm:

Laser: Laser có thể được sử dụng để tiêu diệt vi khuẩn gây mụn, giảm sản xuất dầu thừa và làm mờ sẹo mụn.
Ánh sáng xung cường độ cao (IPL): IPL là một loại laser có bước sóng rộng có thể được sử dụng để giảm sản xuất dầu thừa, giảm viêm và làm mờ sẹo mụn.
Kỹ thuật Laser xung nhuộm màu (PDL): PDL là một loại laser có bước sóng ngắn có thể được sử dụng để tiêu diệt vi khuẩn gây mụn, giảm viêm và làm mờ sẹo mụn.
Kỹ thuật lăn kim vi điểm (Microneedling): Microneedling là một kỹ thuật sử dụng các kim nhỏ để tạo ra các vết thương nhỏ trên da. Điều này có thể giúp kích thích cơ chế tự phục hồi của da, giúp sản xuất collagen và elastin để làm đầy các nếp nhăn và sẹọ, từ đó giúp cải thiện làn da và làm mờ sẹo mụn.
Tiêm cortisone: Cortisone là một loại thuốc có tác dụng chống viêm. Tiêm cortisone có thể được sử dụng để điều trị các nốt mụn viêm.

*Mụn nội tiết không được điều trị đúng cách sẽ để lại rất nhiều hậu quả. Ảnh: Pinterest*

Lựa chọn công nghệ cao điều trị mụn nội tiết

Tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng của mụn và nguyên nhân gây mụn, bác sĩ sẽ chỉ định loại công nghệ cao điều trị mụn nội tiết phù hợp. Nếu mụn nhẹ, bác sĩ có thể chỉ định các phương pháp điều trị không xâm lấn, chẳng hạn như laser hoặc IPL. Nếu mụn nặng hơn, bác sĩ có thể chỉ định các phương pháp điều trị xâm lấn hơn, chẳng hạn như PDL hoặc microneedling.

Tuyệt đối không giao cái mặt tiền cho những nơi không uy tín thực hiện các thủ pháp công nghệ cao này.

Mách bạn cách chăm sóc bảo vệ da

Cách chăm da từ bên ngoài

*Làm sạch là một bước rất quan trọng. Ảnh: Pinterest*

Vệ sinh da mặt: Rửa mặt 2 lần/ngày bằng sữa rửa mặt phù hợp với da (nhạy cảm, dầu, mụn), không chứa dầu, không dùng nước quá nóng mà chỉ nên dùng nước ấm.
Loại bỏ tế bào chết: Tẩy tế bào chết 1-2 lần/tuần bằng sản phẩm tẩy tế bào chết hóa học hoặc vật lý.
Dưỡng ẩm: Dưỡng ẩm cho da 2 lần/ngày bằng kem dưỡng ẩm không chứa các loại dầu có khả năng gây tắc nghẽn lỗ chân lông.
Chống nắng: Sử dụng kem chống nắng có chỉ số SPF ít nhất là 30 và thoa lại sau mỗi 2 giờ hoặc sau khi bơi hoặc đổ mồ hôi.
Tránh nặn mụn: Nặn mụn có thể khiến mụn bị viêm và lây lan.
Trang điểm: Hạn chế trang điểm hoặc tẩy trang kỹ nếu trang điểm.
Sử dụng các sản phẩm điều trị mụn: Sử dụng các sản phẩm điều trị mụn có chứa BHA, AHA, Benzyl Peroxide… theo chỉ định của chuyên gia da liễu.

Chăm da từ sâu bên trong

Ngủ đủ giấc: Ngủ đủ giấc giúp da phục hồi và tái tạo.
Giảm căng thẳng: Căng thẳng có thể khiến da bị nổi mụn và lão hóa sớm.
Bổ sung dinh dưỡng: Bổ sung các thực phẩm giàu kẽm, vitamin C, B, E, A, D giúp cơ thể luôn khỏe mạnh.
Tránh thực phẩm gây hại: Hạn chế đồ ăn quá ngọt, cay nóng, chiên rán, dầu mỡ, đồ uống nhiều cồn hoặc đường tinh luyện.
Sử dụng các loại trà, thực phẩm thanh nhiệt: Sử dụng các loại trà, thực phẩm thanh nhiệt giúp giải độc cho cơ thể, hỗ trợ chăm sóc da.